Chứng táo bón trong thời kỳ mang thai

Táo bón khi mang thai là một trong những vấn đề sức khoẻ phổ biến và là nỗi ám ảnh của không ít các mẹ bầu, nhưng nó lại là vấn đề ít được nhắc đến nhất trong số những vấn đề mẹ bầu gặp phải trong thai kỳ. Vì vậy, nhiều mẹ có thể vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ những nguy hiểm của chứng táo bón khi mang thai đối với sức khoẻ của chính mình. Cùng Huggies tìm hiểu về ảnh hưởng cũng như cách phòng và trị táo bón khi mang thai mẹ nhé.

Tham khảo: Những điều cần biết khi mang thai

Táo bón là gì?

Táo bón khi mang thai liên quan đến sự lưu chuyển của chất thải trong đường ruột.

Khi có sự gián đoạn trong quá trình này, chất thải sẽ bị dồn lại lâu hơn cần thiết và gây ra táo bón, dẫn đến đau hậu môn và đôi khi gây mất nước ở các mô. Nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề về hôi miệng, cơ thể cảm giác thấy mệt mỏi và chậm chạp.

Tham khảo: Bệnh trĩ khi mang thai

Mang thai bao lâu thì bị táo bón?

Táo bón thường gặp vào 3 tháng đầu cũng như 3 tháng cuối khi mang thai. Đây là một trong những triệu chứng mang thai gây khó chịu nhất.

Nếu bị táo bón mẹ không cần rặn quá sức khi đi ngoài. Mẹ chỉ cần thay đổi thói quen ăn uống và lối sống thì chứng táo bón sẽ được giải quyết một cách hiệu quả rồi đấy.

Nguyên nhân gây ra táo bón khi mang thai

Một số yếu tố góp phần dẫn đến táo bón khi mang thai, bao gồm:

• Progesterone gia tăng: Nội tiết tố này đóng vai trò trong việc làm dịu các dây chằng để chuẩn bị cho  sinh nở. Nhưng nó cũng có gây ra sự co giãn và lỏng lẻo của các dây trong thành ruột.
• Thay đổi trong vận động, chế độ ăn uống và buồn nôn khiến lượng nước tuần hoàn trong cơ thể giảm cũng ảnh hưởng đến tiêu hóa.
• Trọng lượng của thai nhi trong tử cung, đè lên ruột và tác động của việc này lên các khoảng trống trong bụng khiến chuyển động trong ruột trở nên khó khăn hơn.
• Hoạt động của ruột non bị suy yếu. Điều này ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi thức ăn từ dạ dày, dọc theo ruột non và  đi vào ruột già.
• Chuyển động trong ruột bị chậm lại.
• Một số thực phẩm có xu hướng làm trầm trọng thêm táo bón như sữa, thực phẩm từ sữa, phô mai và quá nhiều thịt đỏ. Thức ăn đậm đặc protein có thể khó tiêu hóa hơn so với thức ăn thực vật giàu chất xơ và ngũ cốc.
• Bổ sung sắt cũng có thể dẫn đến táo bón. Một số phụ nữ thấy rằng họ không thể tiếp tục dùng thuốc bổ sung sắt vì làm chứng táo bón trầm trọng hơn. Hãy dùng các loại thực phẩm nhiều sắt như rau lá xanh, các loại thịt đỏ và các loại đậu thay vì uống thuốc bổ sung sắt mẹ nhé.
• Táo bón khi mang thai cũng thường gặp ở những phụ nữ bị phụ thuộc vào thuốc nhuận tràng để đi vệ sinh, hoặc những người đã từng lạm dụng thuốc nhuận tràng trong quá khứ.
• Bỏ qua các dấu hiệu cần phải đi vào nhà vệ sinh. Nhịn đi vệ sinh, không đi ngay khi có nhu cầu hoặc bỏ qua các tín hiệu của cơ thể đều có thể dẫn đến táo bón. Theo thời gian, việc này có thể dẫn đến những thay đổi trong tình trạng chung của thành ruột và trực tràng, nghĩa là cơ thể ít tiếp nhận các tín hiệu bài tiết thông thường.
• Các bệnh khác gồm bệnh tiểu đường thai kỳ, ốm nghén, trĩ hoặc nhược giáp,... đều có thể dẫn tới khả năng xảy ra táo bón.

Tham khảo: Thực đơn cho bà bầu hàng ngày

Cách điều trị táo bón khi mang thai

• Uống nhiều nước: Tình trạng đi tiểu nhiều trong suốt quá trình mang thai có thể làm nhiều mẹ bầu nảy sinh tâm lý ngại uống nước. Nhưng cách tốt nhất để hạn chế tình trạng táo bón theo Health line là mẹ bầu cần cố gắng uống 8-10 ly nước lọc mỗi ngày, đặc biệt ở 3 tháng đầu và 3 tháng cuối thai kỳ. 
• Chú ý đến chế độ dinh dưỡng khi mang thai: Bổ sung khoảng 25 - 28 gram chất xơ vào thực đơn hàng ngày sẽ giúp mẹ bầu giảm tải cảm giác khó chịu do táo bón. Các thực phẩm giàu chất xơ nên được đưa vào thực đơn như: rau xanh, các cây họ đậu, trái cây họ cam, chanh, chuối, đu đủ chín, khoai lang, bí đỏ, cà rốt... Mẹ lưu ý rằng việc đột ngột ăn nhiều chất xơ sẽ dễ khiến mẹ bầu bị đầy hơi, nên việc bổ sung chất xơ cần được triển khai chậm rãi để cơ thể thích nghi dần.
• Giảm liều lượng canxi và sắt bổ sung: Mẹ chỉ nên uống bổ sung canxi và sắt theo chỉ định của bác sĩ chứ không tùy tiện uống theo ý mình. Lượng khoáng chất dư thừa không được cơ thể hấp thụ sẽ là gánh nặng cho đường ruột, làm tăng nguy cơ táo bón. Mẹ bầu có thể chọn sử dụng viên sắt hữu cơ để cơ thể dễ hấp thu hơn và không bị kích ứng đường ruột.
• Sử dụng dầu oliu cho các món chiên, xào, rán: Tuy tiêu thụ nhiều các món chiên, xào, rán sẽ không tốt cho sức khoẻ, nhưng nếu mẹ là một "fan cứng" của các món này và thai nghén làm mẹ bầu càng thèm hơn, thì Huggies gợi ý mẹ có thể dùng dầu oliu hoặc dầu hướng dương tinh luyện thay cho dầu ăn bình thường. Loại dầu này ít thấm vào thức ăn nên tốt cho dạ dày mẹ bầu và cũng không gây ngán hay ngấy.
• Mẹ bầu nên tập thể dục hoặc vận động nhẹ nhàng thường xuyên: Mẹ bầu có thể thử bơi lội, đi bộ, yoga,... để vừa giảm táo bón vừa giữ cân nặng phù hợp khi mang thai.
• Nếu bị táo bón khi mang thai quá nặng, mẹ có thể cần phải dùng các thuốc có chất làm mềm phân để giảm quá trình chuyển đổi của nước trong quá trình vệ sinh, giữ phân mềm và dễ thải ra hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý tham khảo lời khuyên của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào trong quá trình mang thai, mẹ nhé.
• Ngoài ra, các dụng cụ thụt tháo, nhét hậu môn, và dầu bôi trơn chỉ nên sử dụng khi có sự giám sát và hướng dẫn của các nhân viên y tế.

Tham khảo: Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 

Những loại thực phẩm giúp mẹ bầu giảm táo bón

• Bất kỳ loại rau hoặc trái cây tươi nào.
• Các loại rau lá như rau diếp, bông cải xanh, hoặc lá xà lách.
• Cà rốt, bí đỏ, khoai lang và ngô.
• Trái cây sấy khô và các loại hạt đặc biệt là hạnh nhân, quả hạch Brazil, nho, mơ và mận.
• Quả như mâm xôi, dâu tây, nam việt quất và việt quất.
• Ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì, gạo nâu, mì và đậu lăng.
• Ngũ cốc ăn sáng, đặc biệt là loại có cám chưa qua chế biến và yến mạch.
• Ăn thực phẩm tươi sống khi có thể và phải vệ sinh thực phẩm cẩn thận trước khi ăn.

Tham khảo: Chăm sóc bà bầu

Những điều cần tránh mẹ bầu bị táo bón cần lưu ý

• Tránh ăn các loại ngũ cốc được bóp vụn, hấp hoặc nướng.
• Hạn chế ăn những thứ được sơ chế quá kỹ so với tình trạng ban đầu của chúng. Bởi vì, càng tác động, chế biến nhiều trong quá trình chuẩn bị thì đồ ăn càng làm mất đi giá trị dinh dưỡng ban đầu.
• Tránh dùng dầu khoáng (mineral oil).
• Tránh ăn hoặc uống những đồ nhuận tràng nhạy như dầu thực vật và các viên thuốc nhuận tràng vì có thể gây nguy hiểm khi mang thai và dẫn đến sinh non.

Các phương pháp giúp giảm táo bón cho mẹ bầu

• Chọn thời gian để ngồi trong nhà vệ sinh mà không bị làm phiền mỗi ngày. Có thể là sau khi ăn sáng, ăn trưa hoặc ăn tối và cố gắng không để bị vội vã. Hãy mang theo một cuốn sách, đọc báo, khóa cửa lại và cố gắng thư giãn.
• Tránh bị căng thẳng và ngồi quá lâu. Để có thể ngồi xổm lâu hơn trong nhà vệ sinh, mẹ có thể nghiêng về phía trước với khuỷu tay trên đầu gối, đầu gối sẽ có nhiệm vụ đỡ một phần trọng lượng giúp mẹ.
• Tránh uống quá nhiều cà phê. Điều này có thể ảnh hưởng việc lợi tiểu và mất nước, ảnh hưởng tổng hợp gây ra táo bón. Nước lọc, nước trái cây và nước khoáng (soda) là lựa chọn thay thế hợp lý.
• Một số loại thuốc có tác dụng gây táo bón. Hãy hỏi dược sĩ để tìm được các loại thuốc thay thế và tránh tác dụng phụ này.
• Tránh bỏ qua các tín hiệu cơ thể của mẹ giục cần phải đi vệ sinh. Công việc bận rộn, sự thiếu riêng tư và tự ý thức, cảm giác căng thẳng... có thể dẫn đến nhịn đi vệ sinh trong thời gian dài hơn cần thiết.

Bác sĩ Bùi Thị Thu Hà cũng lưu ý rằng:

Mẹ chỉ nên sử dụng thuốc nhuận tràng khi mẹ đã cố gắng thay đổi chế độ ăn, lối sống nhưng vẫn không có hiệu quả. Hơn hết, mẹ cần tìm hiểu kỹ 3 nhóm thuốc nhuận tràng:

• Nhóm thuốc ưu tiên sử dụng:
  • Nhuận tràng cơ học: có khả năng hấp thu nước và làm tăng thể tích phân.
  • Nhuận tràng thẩm thấu: làm tăng lượng nước trong phân, làm mềm phân và kích thích nhu động ruột. Sau 48 giờ dùng thuốc sẽ bắt đầu thấy hiệu quả của thuốc.
• Nhóm thuốc hạn chế sử dụng:
  • Là nhóm nhuận tràng làm trơn (dầu paraffin): có độ nhớt cao, tác động chủ yếu ở ruột già, làm cho phân trong ruột trơn hơn.
  • Hạn chế sử dụng cho phụ nữ có thai do dầu parafin ảnh hưởng tới sự hấp thu các thuốc tan trong dầu và các vitamin tan trong dầu.
  • Không nên uống dầu parafin trước khi đi ngủ hoặc ở tư thế nằm (có thể trào ngược)
• Nhóm thuốc nhuận tràng kích thích: làm tăng nhu động ở ruột non (dầu thầu dầu) hoặc ruột già: do làm tăng co bóp tử cung gây sảy thai hoặc sinh non, nên loại thuốc này được chống chỉ định trong thai kỳ.

Tham khảo: Những điều kiêng kỵ khi mang thai

Một số lưu ý khác cho mẹ về chứng táo bón

Táo bón cũng không phải là chứng hiếm gặp sau khi sinh con. Trong những tuần đầu sau sinh, việc đau xung quanh đáy chậu và hậu môn là phổ biến. Cảm giác đau xuất hiện phổ biến hơn ở các bà mẹ đã bị khâu do rạch âm hộ hoặc yêu cầu khâu. Khi cho con bú, điều quan trọng là các bà mẹ sẽ phải uống nhiều nước hơn nữa, vì táo bón cũng thường xảy ra trong thời kỳ này.

Tham khảo: Sau sinh nên ăn gì

Táo bón khi mang thai có thể dẫn đến phát triển thành bệnh trĩ (lòi dom). Chúng có thể gây ra đau đớn và khó chịu thực sự sau khi sinh con. Cần phải thấy rõ những lợi ích trong việc duy trì thói quen đi vệ sinh thường xuyên và thoải mái. Nhiều phụ nữ còn mang cám, các loại hạt đậu, hạt giống và thuốc làm mềm phân tới bệnh viện phụ sản. Cần nhớ để nhờ bác sĩ hoặc nữ hộ sinh kiểm tra lại xem chúng có bị chống chỉ định khi bạn cho con bú hay không.

Mẹ đã nghĩ ra tên cho bé nhà mình chưa? Cùng Huggies tham khảo cách đặt tên cho con nhé:

Tên ở nhà cho bé trai, bé gái

Đặt tên cho con gái

Đặt tên con trai hay