Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và 3 tháng cuối

Bệnh tiểu đường thai kỳ là một căn bệnh tìm tàng những nguy hiểm và nó có thể dẫn đến một số biến chứng cho cả mẹ và bé. Vậy các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ là gì? Mẹ bầu cần làm gì để biết dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và cuối? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin cho các mẹ bầu về loại bệnh này cũng như các phương pháp ăn uống, phòng tránh cần thiết.

Xem thêm: Những biến chứng thai kỳ thường gặp khi mang thai

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Theo WebMD, bệnh tiểu đường là khi nội tiết tố insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động cơ thể con người, hoặc cơ thể không chuyển hoá tốt insulin. Glucose là chất dinh dưỡng thiết yếu có vai trò cung cấp năng lượng cho hoạt động của các tế bào trong cơ thể. Tuy nhiên, lượng đường glucose không thể di chuyển một mình từ mạch máu vào tế bào mà phải cần insulin hỗ trợ trong quá trình vận chuyển. Chúng ta bị bệnh tiểu đường là do có quá nhiều lượng đường vào mạch máu và các biến chứng từ đó phát sinh.

Bệnh tiểu đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường. Bệnh phát triển và xảy ra trong quá trình mang thai từ tuần thai 24 – 28. Bệnh ảnh hưởng đến khả năng sử dụng đường (glucose) của các tế bào trong cơ thể, gây ra lượng đường cao trong máu. Phụ nữ có thai nếu không phát hiện sớm tình trạng bệnh sẽ không tốt cho cả mẹ và thai nhi.

Vì vậy, khám thai định kỳ và kiểm tra đường huyết thường xuyên giúp mẹ bầu đảm bảo sức khỏe cho mẹ và con trong suốt thai kỳ.

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường (Nguồn: Sưu tầm)

Nguyên nhân gây đái tháo đường thai kỳ là gì?

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), bình thường, tụy tạng có nhiệm vụ sản xuất ra insulin để điều hòa đường trong máu. Tuy nhiên, trong quá trình mang thai, các hormone của nhau thai tạo ra nội tiết tố đặc biệt để giúp thai nhi lớn và phát triển, khiến rối loạn việc sản xuất insulin này. Tụy tạng cần phải sản xuất nhiều insulin hơn, có khi gấp 2 lần, do đó xuất hiện hiện tượng “kháng insulin”.

Tuy nhiên, trong trường hợp cơ thể không thể sản xuất đủ lượng insulin trong suốt quá trình thai kỳ sẽ dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ. Vì vậy, cần giảm hoặc tăng lượng insulin hoặc làm cả hai động tác đó.

Những đối tượng dễ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ

Theo website NHS, đây là trang web y tế lớn nhất của Vương quốc Anh, với hơn 50 triệu lượt truy cập mỗi tháng thì một số đối tượng sau sẽ có nguy cơ mắc tiểu đường trong thai kỳ cao.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ phổ biến

Theo Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association) gọi tắt là ADA vào năm 2021, bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ được chia thành 4 loại phổ biến:

Dấu hiệu chung của bệnh tiểu đường và tiểu đường ở thai nhi là:

Ngoài ra ở phụ nữ mang thai khi bị tiểu đường có thể sẽ có các triệu chứng như: Đau đầu, khó chịu, mệt mỏi. Tất cả các triệu chứng và dấu hiệu này ở phụ nữ bị tiểu đường đều không đặc hiệu khi mang thai vì vậy nó có thể xảy ra ở bất kỳ ai.

Một số dấu hiệu tiểu đường thai kỳ phổ biến (Nguồn: Sưu tầm)

Các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ theo giai đoạn

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu và giữa

Tất cả biểu hiện tiểu đường ở thai kỳ đều không rõ nét và không dễ nhận biết ở mỗi giai đoạn. Vì vậy, các mẹ bầu cần phải kiểm tra mức đường huyết thường xuyên khi mang thai và hãy thực hiện trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba.

Đại đa số phụ nữ mang thai được phát hiện tình trạng tiểu đường tình cờ trong lần kiểm tra định kỳ, nhiều khả năng dấu hiệu sẽ phát hiện được trong ba tháng đầu nếu đã từng mắc bệnh này trong lần mang thai trước đó, hoặc bị cao huyết áp, bị nhiễm trùng đường tiết niệu hay có tiền sử sinh con với cân nặng lớn bất thường.

Việc đi tiểu nhiều, khát nước nhiều trong giai đoạn đầu của thai kỳ là dấu hiệu không đặc hiệu ở phụ nữ mang thai.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

Bên cạnh đó, một số dấu hiệu khác về bệnh tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng cuối mà các mẹ bầu cần lưu ý như sau:

Tuy nhiên tất cả các dấu hiệu ở mẹ bầu này đều không đặc hiệu. Cách nhận biết chính xác căn bệnh tiểu đường này chính là làm xét nghiệm kiểm tra đường huyết và có sự tư vấn của bác sĩ.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và 3 tháng cuối (Nguồn: Sưu tầm)

Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?

Tiểu đường thai kỳ khá nguy hiểm nếu người mẹ không được chăm sóc và quản lý cẩn thận. Nó có thể sẽ dẫn đến lượng đường trong máu bị tăng cao gây ra một số nguy hiểm cho mẹ và thai nhi.

Ảnh hưởng của đái tháo đường thai kỳ đối với thai nhi

Ảnh hưởng của đái tháo đường thai kỳ đối với mẹ

Thời điểm nào cần tầm soát đái tháo đường thai kỳ

Vào khoảng tuần thứ 20 của thai kỳ, quá trình và hoạt động liên quan đến việc sản sinh insulin đều bị ảnh hưởng bởi nội tiết tố sinh sản. Đây là nguyên nhân tại sao việc kiểm tra sàng lọc bệnh tiểu đường thai kỳ được yêu cầu theo định kỳ đối với phụ nữ mang thai dù họ có tiền sử bệnh hay không. Thời điểm xuất hiện bệnh thông thường từ tuần mang thai thứ 24 – 28, mặc dù vẫn có thể có những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ vài tuần trước hoặc sau giai đoạn này.

Trong quá trình mang thai, cơ thể người mẹ có nhu cầu tăng lượng đường vì nhu cầu tăng năng lượng. Tình huống lý tưởng là khi việc sản xuất insulin vừa đủ để phù hợp với lượng đường đang cần được gia tăng. Nhưng không phải thai phụ nào nào cũng đạt được trạng thái lý tưởng này.

Do đó, Mayo clinic khuyến cáo phụ nữ có nguy cơ trung bình mắc tiểu đường thai kỳ nên làm xét nghiệm trong tam cá nguyệt thứ 2 (tuần 24 - tuần 28). Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao thì việc xét nghiệm có thể diễn ra trong lần khám thai đầu tiên.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ diễn ra như thế nào?

Xét nghiệm tiểu đường ở thai kỳ được khuyến cáo thực hiện khi em bé ở từ tuần 24 đến tuần 28. Có 2 phương pháp chẩn đoán loại bệnh này như sau:

Phương pháp 2 bước

Bước 1: Mẹ bầu sẽ được uống 50g glucose (Các mẹ bầu cần được ăn no trước khi uống). Sau khoảng 1 giờ, đo lượng glucose huyết tương. Nếu kết quả là >= 7,2 mmol/l thì mẹ bầu sẽ được chỉ định làm tiếp bước 2.

Bước 2: Ở bước này, bệnh nhân không được ăn uống bất cứ loại thực phẩm nào, chỉ được uống nước lọc trong vòng 8 giờ trước khi xét nghiệm. Mẹ bầu sẽ được cho uống 100g glucose pha với 250ml nước lọc. Từ đó, các bác sĩ sẽ tiến hành đo lượng glucose tại các thời điểm sau khi uống là 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ và lúc trước khi uống đường glucose.

Mẹ bầu sẽ được chẩn đoán là bị bệnh đái tháo đường thai kỳ nếu có ít nhất 2 chỉ số bằng hoặc vượt các khoảng sau đây:

Dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán của Carpenter/Coustan:

Dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán của National Diabetes Data Group:

Phương pháp 1 bước

Quy trình xét nghiệm của phương pháp 1 bước để chẩn đoán bệnh đái tháo đường sẽ được thực hiện từ tuần 24- 28 của thai kỳ với các phụ nữ đã được chẩn đoán không đái tháo đường trước đó, như sau:

Đầu tiên, mẹ bầu cũng sẽ được uống dung dịch chứa 75g Glucose, sau đó, các bác sĩ sẽ tiến hành đo glucose ở thời điểm mẹ bầu nhịn đói, 1 giờ và 2 giờ sau uống đường. Phương pháp này thường thực hiện vào buổi sáng và nhịn đói ít nhất 8 giờ.

Nếu kết quả chẩn đoán thỏa 1 trong các điều kiện này thì mẹ bầu đã mắc bệnh tiểu đường thai kỳ:

Có 2 phương pháp xét nghiệm tiểu đường thai kỳ chủ yếu (Nguồn: Sưu tầm)

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ thì phải làm sao?

Kiểm soát đường huyết

Dinh dưỡng điều trị

Tỉ lệ các mẹ bầu có thể cân bằng lại mức đường huyết nhờ điều chỉnh chế độ ăn uống mà không cần can thiệp bằng thuốc lên đến 75% đến 80%. Để làm được điều đó, các mẹ bầu cần cực kì chú ý về lượng carbohydrate và chất dinh dưỡng mà mình đang dung nạp vào cơ thể hàng ngày, như sau:

Tham khảo: Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì

Điều trị bằng thuốc

Nếu đã áp dụng đúng phương pháp trên nhưng vẫn không tác dụng, mẹ bầu nên dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, thường như sau:

Phòng tránh đái tháo đường thai kỳ

Việc phòng tránh bệnh đái tháo đường thai kỳ không có cách tuyệt đối nhưng nếu mẹ bầu giữ cho mình thói quen ăn uống, sinh hoạt hợp lý thì tỉ lệ mắc bệnh giảm đáng kể. Nếu mẹ bầu có trường hợp từng bị bệnh từ trước, thì mẹ bầu cần tuyệt đối tuân thủ các thói quen lành mạnh, điều này sẽ giúp các mẹ giảm nguy cơ mắc bệnh trong những lần mang thai kế tiếp hoặc giảm sự phát triển thành bệnh đái tháo đường loại 2 trong tương lai của mẹ.

Một số phương pháp phòng tránh bệnh tiểu đường thai kỳ hiệu quả mà mẹ bầu có thể tham khảo như:

Theo bác sĩ Bùi Thị Thu Hà, để duy trì các hoạt động thể chất, mẹ có thể:

Vận động: