Có nên tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi? Tẩy giun cho bé đúng cách

Bài viết này đã được thông qua tư vấn y khoa của bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh, chuyên ngành Nội Nhi, bệnh viện Nhi Đồng 1, thành phố Hồ Chí Minh. 

Tỷ lệ mắc bệnh ký sinh trùng đường ruột ở trẻ em ở Việt Nam có thể lên tới 70-80%, đặc biệt là giun tròn, giun kim. Vì vậy đối với trẻ, cần tiến hành xét nghiệm phân thường xuyên để tìm hiểu xem cơ thể có ký sinh trùng hay không. Ngoài ra, cần chú ý đến các vấn đề khi sử dụng thuốc tẩy giun sán. Trẻ mấy tuổi thì tẩy giun được? Có nên tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi không? Đâu là thuốc tẩy giun cho bé an toàn và hiệu quả? Cùng Huggies tìm hiểu chi tiết các vấn đề này trong bài viết dưới đây các mẹ nhé!

Có nên tẩy giun cho trẻ dưới 1 tuổi, 2 tuổi?

Hầu hết các loại thuộc giun sán cần được chuyển hóa qua gan và đào thải qua thận trong cơ thể. Chức năng gan thận ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, vì vậy cần căn cứ vào độ tuổi để lựa chọn loại thuốc và cách sử dụng phù hợp với cân nặng, chức năng gan thận của trẻ và loại  ký sinh trùng lây nhiễm. Trẻ em dưới 2 tuổi thường không cần sử dụng thuốc tẩy giun sán vì hầu hết trứng ký sinh trùng thường bám vào tay hoặc bề mặt rau củ bị ô nhiễm, và việc lây nhiễm thường thông qua đường miệng. Trẻ ở độ tuổi khoảng 2 tuổi ít tiếp xúc với trứng từ côn trùng hơn so với trẻ lớn. 

Trên thực tế, việc tẩy giun là biện pháp cần thiết nhằm tiêu diệt và cải thiện triệu chứng do nhiễm giun sán gây ra. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu, ngứa ngáy, mệt mỏi, táo bón, lười ăn, mất ngủ, bứt rứt,… mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em.

Nếu để tình trạng nhiễm giun kéo dài, trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa, suy dinh dưỡng, tắc ruột, viêm nhiễm đường tiết niệu,… Vì vậy, với các trường hợp sau, mẹ nên tiến hành tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi :

• Trẻ biếng ăn, giảm cân, xanh xao, thiếu máu, mất ngủ, suy dinh dưỡng, giảm khả năng tiếp thu,…
• Nhiễm các loại giun sán nguy hiểm như sán chó, giun đũa chó mèo,…

Tuy nhiên trước khi tiến hành tẩy giun cho trẻ nhỏ, mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán bệnh lý mà trẻ gặp phải và chỉ định của các loại thuốc phù hợp. Vậy trẻ mấy tuổi thì tẩy giun được? Hầu hết việc tẩy giun sớm chỉ được thực hiện cho trẻ trên 1 tuổi, tuyệt đối không tẩy giun cho trẻ dưới 1 tuổi.

Trẻ trên 2 tuổi là thời điểm thích hợp để tẩy giun (Nguồn: Sưu Tầm)

Khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về tẩy giun định kỳ cho trẻ

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hướng dẫn tẩy giun cho bé đúng cách như sau:

Sử dụng thuốc tẩy giun cho trẻ em gồm albendazole (400 mg) hoặc mebendazole (500 mg) với thời gian là 6 tháng/1 lần được khuyến cáo cho tất cả trẻ từ 12 - 23 tháng tuổi, trẻ mẫu giáo 1 tuổi 4 tuổi và trẻ em ở độ tuổi đi học 5 tuổi 12 tuổi (ở một số nơi là 14 tuổi) sống ở những khu vực có tỷ lệ nhiễm của bất kỳ loại giun nào truyền qua đất.

Bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh cho hay:

"Tại Việt Nam, từ tháng 10/2018, quyết định 6437 của Bộ Y Tế cho phép tẩy giun định kỳ cho trẻ từ 12 tháng, định kỳ mỗi 6 tháng với các loại thuốc tẩy giun an toàn nêu trên. Quy định này phù hợp với khuyến cáo của Tổ Chức Y Tế thế giới."

Các loại giun và con đường xâm nhập vào cơ thể trẻ như thế nào?

Giun là một loại ký sinh trùng, sống chủ yếu trong đường ruột. Dưới đây là một số loại giun phổ biến thường gặp:

• Giun đũa: Ký sinh ở ruột non. Giun cái đẻ trứng, trứng theo phân ra ngoài gây ô nhiễm đất, nước. Trứng giun tiếp tục qua thức ăn, nước uống,... vào miệng người, đi vào ruột, nở và phát triển thành giun trưởng thành. Biến chứng của giun đũa là gây tắc ruột, áp xe gan, giun chui đường mật.
• Giun kim: Sống ở ruột non, sau đó sống ở ruột già, giun cái đẻ trứng ở rìa hậu môn, gây ngứa hậu môn. Đường lây truyền trứng giun kim từ hậu môn hậu môn vào miệng qua tay, quần áo. Trứng giun kim vào ruột phát triển thành giun trưởng thành.
• Giun móc: Ký sinh ở tá tràng, miệng giun bám vào niêm mạc ruột để hút máu. Giun cái đẻ trứng. Sau đó, trứng theo phân ra ngoài và nở thành ấu trùng. Đường lây nhiễm giun móc là con người đưa ấu trùng giun vào cơ thể qua việc ăn rau sống, tay bẩn đưa lên miệng,...
• Giun tóc: Ký sinh ở ruột già. Đường lây nhiễm là do ăn phải trứng giun trong thức ăn, nước uống. Trứng giun tóc vào ruột sẽ phát triển thành giun trưởng thành.

Các loại giun và con đường xâm nhập vào cơ thể trẻ (Nguồn: Sưu tầm)

> > Xem thêm: 

• Cách chăm sóc trẻ sơ sinh mùa đông để bé luôn khỏe mạnh
• Nên bổ sung vitamin D3 cho trẻ sơ sinh thế nào là đúng?
• Mách mẹ cách chăm da trẻ sơ sinh bị khô da

Tã cao cấp Huggies Platinum Naturemade sở hữu công nghệ ZeroFeel siêu mỏng chỉ 5mm, bề mặt thấm hút nhanh (Nguồn: Huggies)

Triệu chứng nhiễm giun ở trẻ em

Trẻ em bị nhiễm giun thường sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Đau bụng vùng rốn ở trẻ em, bụng ỏng, gầy yếu, trẻ có thể nôn ra giun, ỉa ra giun. Đau bụng giun thường tái đi tái lại nhiều lần.
• Khó ngủ, đôi khi đái dầm, hay quấy khóc do ngứa hậu môn vào ban đêm.
• Rối loạn tiêu hóa, phân lúc đặc lúc lỏng, có thể nhìn thấy giun kim ở hậu môn hoặc trong phân.
• Biếng ăn.
• Khó chịu, thay đổi trong hoạt động hằng ngày.
• Bị mẩn đỏ và ngứa quanh vùng âm đạo.
• Có biểu hiện thiếu hụt vitamin và khoáng chất.
• Trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh thở khò khè, có thể có máu trong phân, có biểu hiện thiếu máu hoặc ho khan.

Ngoài ra, sau khi thực hiện xét nghiệm tìm trứng giun sẽ thấy có trứng giun trong phân của trẻ. Trong một số trường hợp nhiều giun đũa thì siêu âm có thể phát hiện thấy hình ảnh của giun đũa.

Các loại thuốc tẩy giun cho trẻ 

Đối với trẻ em, chỉ nên bắt đầu tẩy giun định kỳ khi trẻ được 1 tuổi trở lên. Trong trường hợp trẻ dưới 1 tuổi, nếu phát hiện hoặc nghi ngờ nhiễm giun sán thì nên đưa trẻ đi khám và làm xét nghiệm tầm soát, đến khi đã có bằng chứng chính xác của việc nhiễm giun sán thì trẻ sẽ được điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Trẻ cần bắt đầu tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng một lần. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều thuốc tẩy giun cho trẻ trên 1 tuổi, trong đó có các loại thuốc phổ biến sau:

• Mebendazole: Dùng loại dạng 500 mg. Viên nén vị ngọt trái cây hoặc dung dịch uống có hương giúp trẻ dễ uống càng tốt. Uống một lần duy nhất 500mg/ngày và thường được uống vào buổi sáng. Đối với dạng thuốc hàm lượng 100 mg mỗi viên, cần cho bé uống 2 viên mỗi ngày vào buổi sáng và buổi tối, uống trong 3 ngày liên tiếp.
• Albendazole: Dùng loại viên nén 400 mg. Uống một lần duy nhất 400mg/ngày và cũng thường được uống vào buổi sáng.
• Pyrantel: Thuốc được trình bày dưới dạng viên nén 125mg và 250mg, liều dùng là 10 mg cho mỗi kilogam cân nặng. Trẻ uống 1 liều duy nhất.

Một số loại thuốc tẩy giun cho trẻ như Mebendazole, Albendazole, Pyrantel (Nguồn: Sưu Tầm)

> > Xem thêm: 

• Thực đơn ăn dặm tự chỉ huy (BLW) cho bé
• Cách chữa táo bón ở trẻ em
• Cũi trẻ em- Hướng dẫn sử dụng an toàn cho bé

Mẹo tẩy giun an toàn, không cần dùng thuốc cho trẻ dưới 1 tuổi

Trường hợp không sử dụng được thuốc tẩy giun cho bé, mẹ có thể tham khảo một số cách tẩy giun cho trẻ dưới 1 tuổi bằng các loại thực phẩm dễ kiếm dưới đây:

Tẩy giun cho bé bằng hạt bí ngô

Hạt bí ngô chứa các hoạt chất có tác dụng loại bỏ các ký sinh trùng vô cùng hiệu quả và an toàn.

• Tẩy giun sán cho bé, mẹ dùng hạt bí ngô bóc vỏ, nghiền nát thêm nước và trộn với mật ong hoặc đường để uống.
• Tẩy giun đũa, mẹ có thể rang hạt bí cho bé ăn vào sáng sớm, lúc bé đói. Mỗi lần cho bé ăn từ 30-50 gram.
• Tẩy giun móc, mẹ dùng khoảng 120 gram hạt bí ngô và hạt cau nghiền mịn, mỗi ngày uống 2 lần vào buổi sáng và chiều lúc đói, sử dụng liên tục trong 3-4 ngày.

Xổ giun cho bé bằng quả đu đủ

Để điều trị tẩy giun kim, bạn có thể cho bé ăn quả đu đủ chín vào buổi sáng lúc đói liên tục trong vòng 3-5 ngày. Nhựa cây đu đủ có tác dụng mạnh đối với sán, trong nhựa đu đủ có nhiều thành phần, trong đó có men papain được điều chế làm thuốc trị giun.

Tẩy giun cho trẻ bằng quả trâm bầu

Để tẩy giun cho trẻ, sử dụng quả trâm bầu với lá mơ tam thể với trọng lượng bằng nhau, thái nhỏ, thêm bột vào làm bánh, hấp lên và ăn vào sáng sớm.

Tẩy giun cho trẻ bằng rau sam

Rau sam có tác dụng giải nhiệt, mát gan và tẩy giun rất tốt. Khi trẻ có dấu hiệu nhiễm giun, mẹ chỉ cần lấy một nắm rau sam khoảng 50 gram rửa sạch, thêm một ít muối rồi giã nát chắt lấy nước uống khoảng 3-5 ngày.

Tẩy giun cho bé 2 tuổi bằng củ tỏi

Củ tỏi có thể được dùng để tẩy giun kim cho bé. Mẹ dùng tỏi khô bóc vỏ, giã nhỏ rồi cho nước sôi để nguội vào hòa với tỉ lệ 1/10, sau đó ngâm tỏi trong nước từ 1-2 tiếng đồng hồ. Tiếp theo, mẹ lọc bỏ bã tỏi lấy nước và cho lòng đỏ trứng gà vào trộn đều. Sử dụng dung dịch này thụt rửa hậu môn cho trẻ từ 3-5 ngày.

Tẩy giun cho trẻ bằng lá mơ lông

Nước cốt lá mơ có tác dụng tẩy giun đũa rất hiệu quả. Nếu trẻ bị nhiễm giun đũa, mẹ lấy khoảng 50 gram lá mở rửa sạch, giã nát rồi vắt lấy nước cốt, cho vài hạt muối hòa tan rồi uống.

Xổ giun cho bé bằng cà rốt

Cà rốt có chứa lưu huỳnh nên có công năng tẩy giun. Loại củ này cũng có tác dụng nhuận tràng (giúp thải loại giun) và bổ dưỡng nhờ giàu vitamin A, B6, C, khoáng chất, thiamine, folic, và mangan để tăng cường hệ miễn dịch.

Bạn nên thường xuyên cho bé uống nước ép cà rốt để tránh nguy cơ mắc giun sán hoặc thường xuyên ăn cà rốt sống cũng giúp đường ruột của bé sạch hơn.

> > Xem thêm: 

• 10 nguyên nhân chảy máu cam ở trẻ - Trẻ bị chảy máu mũi phải làm sao?
• Tìm hiểu tật dính thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh
• Trẻ em và vật nuôi trong nhà

Cách phòng nhiễm giun, sán như thế nào?

Để hạn chế việc nhiễm giun, sán, mẹ cần dạy cho trẻ 3 lưu ý quan trọng:

• Thường xuyên rửa tay sạch
• Thực hiện ăn chín uống sôi, vệ sinh an toàn thực phẩm
• Luôn đảm bảo đi vệ sinh an toàn

Để bảo vệ trẻ khỏi những tác nhân gây ảnh hưởng tới sức khoẻ, mẹ cần theo dõi và đưa trẻ đi thăm khám khi có biểu hiện bất thường. Liên hệ tư vấn với các bác sĩ để có thể tẩy giun cho trẻ đúng cách, mẹ nhé! 

Những lưu ý khi tẩy giun cho trẻ

Thuốc tẩy giun có thể gây ra một số phản ứng phụ như đau đầu, nôn, buồn nôn, chóng mặt, rối loạn tiêu hóa, đau bụng, tiêu chảy. Nhưng các triệu chứng này thường nhẹ và sẽ tự khỏi sau vài ngày.

Trong một số ít trường hợp, trẻ có thể có phản ứng dị ứng với thuốc như: phát ban, ngứa, nổi mề đay. Khi đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được xử trí kịp thời. Hiện nay thuốc có thể được uống trong hoặc ngay sau bữa ăn, không cần nhịn đói hay ăn kiêng, cũng không phải dùng thuốc xổ. Nhưng thông thường thuốc tẩy giun được sử dụng vào buổi sáng, trước khi ăn.

Khi tẩy giun cho bé mẹ cần lưu ý một số điều sau:

• Lựa chọn thuốc: Mẹ nên chọn các loại thuốc tẩy giun có thành phần từ thiên nhiên để đảm bảo tính an toàn cao cho sức khỏe của bé cũng như hạn chế tối đa những phản ứng phụ không mong muốn.
• Kiểm tra tình trạng sức khỏe bé: Một số bé có bệnh mãn tính hoặc tim bẩm sinh, suy gan, suy thận hoặc cơ thể đang nóng, sốt sẽ không thích hợp cho việc tẩy giun. Mẹ cần kiểm tra sức khỏe cho bé trước hoặc cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Cho bé ăn no trước khi uống thuốc: Mặc dù các loại thuốc tẩy giun hiện nay không có sự quy định về thời gian nhưng cơ chế hoạt động của thuốc vẫn là ngăn không cho giun hấp thu đường glucose từ thức ăn. Vì vậy, mẹ nên cho bé ăn lót dạ trước khi uống thuốc để phòng các triệu chứng phụ như: bé cảm thấy mệt, buồn nôn, khó chịu hay chán ăn.
• Theo dõi dị ứng do thuốc: Trong khoảng 24h sau khi cho bé uống thuốc, mẹ cần theo dõi các biểu hiện của bé để có thể phát hiện kịp thời các phản ứng bất thường của cơ thể bé (nếu có) và có hướng xử lý nhanh chóng.
• Kết hợp thói quen: Để việc tẩy giun định kỳ được hiệu quả, mẹ cần kết hợp cho bé những thói quen sinh hoạt vệ sinh như: thói quen rửa tay đúng cách, thói quen ăn chín uống sôi, thói quen sử dụng giày dép khi tiếp xúc nền đất.
• Việc tẩy giun cho bé cũng nên thực hiện đồng loạt với tất cả các thành viên khác trong gia đình để tránh tình trạng lây nhiễm chéo giữa các thành viên trong gia đình.

Khi tẩy giun cho trẻ, mẹ cần lựa chọn thuốc đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé (Nguồn: Sưu tầm) 

Một số câu hỏi thường gặp khi tẩy giun cho trẻ

Uống thuốc tẩy giun là điều cần thiết để có được hiệu quả diệt giun sán trong cơ thể trẻ em. Tuy nhiên, việc uống thuốc như thế nào, sau khi uống thuốc bao lâu thì giun chết thì không phải ai cũng biết để thực hiện tẩy giun cho hiệu quả.

Nên cho trẻ uống thuốc tẩy giun như thế nào?

Nếu như trước đây việc tẩy giun không cần thuốc hoặc uống các loại thuốc tẩy giun được khuyến khích là nên uống vào lúc đói hoặc trước khi đi ngủ, sau khi ăn sáng bằng các loại thực phẩm có nước thì bây giờ việc uống thuốc tẩy giun cho trẻ đơn giản hơn nhiều. Các loại thuốc tẩy giun hiện đại có thể uống vào bất cứ lúc nào trong ngày mà không phải kiêng dè bất cứ vấn đề gì. Vì vậy, ba mẹ có thể lựa chọn thuốc tẩy giun cho bé dạng nuốt chửng, nhai hay nghiền trộn vào thức ăn tùy thuộc vào độ khó uống thuốc của bé.

Sau khi uống thuốc tẩy giun bao lâu thì giun chết?

Tùy thuộc vào mỗi loại thuốc tẩy giun mà sẽ có thời gian khởi phát tác dụng khác nhau. Thông thường, thuốc tẩy giun sẽ có tác dụng sau khi uống từ 8- 12 giờ.

Dấu hiệu nào cho biết trẻ từ 15 tháng tuổi cần xổ giun ngay?

Nếu trẻ hay có những dấu hiệu này, mẹ hãy xổ giun cho bé ngay nhé: Thường đau bụng ở rốn, bụng ỏng, bé gầy yếu. Bị rối loạn tiêu hóa, phân lúc đặc lúc lỏng, đi ngoài ra giun hoặc các bật phụ huynh quan sát thấy giun ở hậu môn của bé. Bé bị khó ngủ, đái dầm, ngứa hậu môn vào ban đêm. 

Sau khi uống thuốc tẩy giun khoảng 1-3 ngày thì thuốc sẽ khiến giun chết. Hiện nay các loại thuốc tẩy giun trên thị trường đều có tác dụng nhanh, đem lại hiệu quả tẩy giun cao. Tuy nhiên, ba mẹ cần lưu ý dùng thuốc đúng liều lượng đã được chỉ định để đảm bảo thuốc phát huy tác dụng tốt nhất.

Trường hợp uống ít liều hơn chỉ định sẽ làm giảm tác dụng của thuốc và uống quá liều cũng gây ra những tác dụng phụ không mong muốn cho trẻ.

>> Có thể bạn quan tâm:

• Tiêu chảy cấp ở trẻ em: 6 nguyên nhân và cách chăm sóc trẻ
• Bé bị rối loạn tiêu hóa thường xuyên

Bị nhiễm giun sán tuy không phải là một bệnh nguy hiểm nhưng nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ gây ra một số biến chứng và làm tổn hại tới sức khỏe con trẻ. Vì vậy, khi phát hiện ra trẻ có những biểu hiện nhiễm giun, sán ba mẹ cần tiến hành tẩy giun cho trẻ. Để cập nhập thêm kiến thức về chăm sóc và nuôi dạy con, bạn có thể tham khảo tại Góc Chuyên gia hoặc Chăm sóc bé.