Hút mũi cho bé: 3 bước và 4 nguyên tắc mẹ cần biết

Trẻ 5 tháng tuổi đã có sự phát triển vượt bậc so với trẻ sơ sinh. Không khí ô nhiễm và sự thay đổi thời tiết đột ngột khiến cho trẻ nhỏ dễ mắc các bệnh lý về đường hô hấp, gây ra các tình trạng sổ mũi, ngạt mũi, khó thở do có đờm,... Vì vậy, các phương pháp vệ sinh mũi như cách rửa mũi hay hút mũi cho bé luôn là vấn đề mà mẹ bỉm đặc biệt quan tâm. Hãy cùng Huggies tìm hiểu cách hút mũi cho trẻ sơ sinh đúng chuẩn trong bài sau mẹ nhé!

>> Tham khảo: 

• Vì sao trẻ bị sổ mũi? Cách trị sổ mũi cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ
• Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi thở khò khè
• Trẻ sơ sinh thở khò khè và hay vặn mình nguy hiểm không?

Khi nào thì cần hút mũi cho trẻ?

Hút mũi cho bé có tốt không? Đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và khả năng đề kháng chưa đủ mạnh để chống lại vi khuẩn, virus… Các triệu chứng của bệnh đường hô hấp thường kéo theo nước dịch nhầy trong mũi và đờm ở cuống phổi, xoang mũi, khoang miệng… gây khó thở, khò khè.

Trẻ nhỏ thường bị nhiễm lạnh, cảm cúm làm xuất hiện các tình trạng ngạt mũi, sổ mũi khó thở do chất nhầy và đờm chứa đầy trong các khoang miệng, xoang mũi. Những trẻ nhỏ dưới 2 tuổi lại không biết cách để khạc ra đờm. 

Ở những trẻ lớn, khi trẻ có thể nhận biết được cách khạc đờm theo hướng dẫn của người lớn nên việc hút mũi chỉ áp dụng khi trẻ mắc các bệnh lý nặng như co giật, hôn mê,...

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh, sẽ có nhiều biểu hiện bố mẹ cần chú ý quan tâm hơn những trẻ đã lớn. Do đó, đối với những bố mẹ lần đầu có con, tìm hiểu và chuẩn bị cho những vấn đề phổ biến ở trẻ sơ sinh là cần thiết. Cùng Huggies theo dõi Những vấn đề thường gặp khi chăm sóc trẻ sơ sinh qua video sau:

Gặp các trường hợp dưới đây, mẹ cần nên hút mũi cho trẻ:

• Trẻ còn nhỏ tuổi, bị khò khè khó thở nhưng không có khả năng tự hỉ mũi, tự khạc nhổ đờm ra ngoài.
• Trẻ nhỏ cần nhiều khí oxy hơn để đảm bảo sự thở.
• Khi trẻ gặp các vấn đề về hô hấp gây khó khăn đồng thời về sự thở và ăn uống như: Ho có đờm xanh, đờm đặc khó lấy ra, cúm ngạt mũi, nhiễm khuẩn hô hấp trên, viêm mũi dị ứng tăng tiết đờm...
• Trẻ sốt cao, từng có biểu hiện hôn mê, co giật hay bị khó thở.
• Trẻ được bác sĩ chỉ định nên hút mũi, đờm.

Hút mũi cho bé có tốt không?

Vậy hút mũi cho trẻ sơ sinh có ảnh hưởng gì không? Với các trường hợp cần hút mũi trên, việc này sẽ giúp trẻ giải phóng các đờm, dịch nhầy ra khỏi mũi và khoang miệng. Từ đó, hút mũi sẽ khôi phục lại trạng thái tự hô hấp của trẻ, hít thở thông thoáng và dễ dàng hơn. Tuy nhiên, các mẹ cũng nên lưu ý chỉ được hút mũi cho trẻ khi đã có chỉ định của bác sĩ.

Nếu dịch mũi không quá nhầy và đặc, thay vì hút mũi, mẹ có thể dùng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) áp dụng cách rửa mũi cho bé theo các bước như sau:

• Đặt trẻ lên giường, kê đầu bằng khăn mỏng (không kê quá cao), đầu nghiêng sang 1 bên.
• Lót khăn ở cổ trẻ để thấm hút nước muối sinh lý chảy ra ngoài trong lúc rửa mũi.
• Nhỏ vào mũi trẻ từ 1 – 2 giọt nước muối sinh lý và đợi vài phút để dịch mũi loãng ra. Dùng tăm bông để thấm hút dịch bên trong mũi của trẻ. Nhỏ và thấm hút tương tự với bên mũi còn lại.
• Bước trên có thể cần lặp lại 2 – 4 lần vì dịch mũi còn ứ đọng bên trong. Mẹ cần cẩn thận để tránh làm xây xước niêm mạc mũi của trẻ dẫn đến chảy máu.
• Dùng khăn mềm lau nhẹ nhàng ngoài lỗ mũi và loại bỏ gỉ mũi cho bé.

Khi trẻ nghẹt mũi, khó thở hoặc sốt cao do đường hô hấp thì nên hút mũi theo chỉ dẫn của bác sĩ (Nguồn: Sưu tầm)

>> Tham khảo: Cách chữa sôi bụng ở trẻ sơ sinh

Cách hút mũi cho bé sơ sinh bằng dụng cụ

Hút mũi cho trẻ không khó, chỉ cần mẹ tuân thủ theo 3 bước sau đây:

Bước 1: Làm ẩm mũi trẻ

Bước đầu tiên là mẹ đặt con nằm xuống và nghiêng đầu bé một chút, dùng nước muối sinh lý dành cho trẻ NaCl 0,9% nhỏ vào mũi trẻ. Sau đó, chờ khoảng 30 – 60s để làm ẩm và lỏng các chất nhầy trước khi hút ra. Không nên để quá lâu vì nếu chúng khô lại sẽ khiến cho việc hút ra khó khăn hơn và khiến bé bị đau.

Bước 2: Tiến hành hút mũi

Mẹ đặt bé nằm trên gối rồi dùng dụng cụ hút mũi cho bé, lưu ý dụng cụ này phải được tiệt trùng làm sạch trước khi dùng. Mẹ phải thực hiện thao tác này hết sức nhẹ nhàng vì mũi của bé rất dễ bị tổn thương bởi các tác động mạnh.

• Dụng cụ ống bơm: Đẩy hết không khí ra ngoài trước khi đặt vào mũi, giữ đầu bé thấp hơn và bắt đầu dùng tay bóp để hút. Không nên đưa ống vào quá sâu, khi ống bơm và mũi kín khớp với nhau thì nhẹ nhàng bóp hút dịch nhầy. Nếu bé cử động quá mạnh thì nên ngừng hút ngay lập tức.
• Dụng cụ chữ U: Giữ đầu bé không để cử động và quấy mạnh, sau đó đưa đầu vòi lớn vào mũi bé còn đâu thon thì bố mẹ bắt đầu hút để đẩy chất nhầy ra ngoài. Lực hút càng lớn thì lượng chất nhầy được đẩy ra càng nhiều và sâu. Và bố mẹ cũng yên tâm với dụng cụ chữ U này là chất nhầy sẽ không bị đẩy vào miệng mình đâu nhé.

Sau khi đã hút xong một bên, mẹ cần loại bỏ hết chất nhầy trong ống trước. Bóp mạnh để đẩy hết dịch bẩn ra ngoài, sau đó dùng nước hoặc khăn giấy để vệ sinh phần đầu ống.

Một số bé lần đầu tiên được hút mũi sẽ có phản xạ nôn ói do nước muối, chất nhầy chảy xuống họng. Hiện tượng này sẽ hết khi bé đã quen dần nên mẹ không cần quá lo lắng.

Sau khoảng 5 -10 phút, nếu bé vẫn còn nghẹt mũi thì mẹ có thể thực hiện thêm lần nữa nhưng không nên thực hiện quá 4 - 5 lần/ngày. Vì lực hút sẽ làm kích ứng niêm mạc mũi gây tổn thương, giảm khả năng cản trở bụi bẩn, thậm chí làm tình trạng nghẹt mũi trở nên nghiêm trọng hơn.

Cách vệ sinh mũi cho bé dùng dụng cụ (Nguồn: Sưu tầm)

Bước 3: Vệ sinh dụng cụ hút

Khi đã hút mũi xong, các mẹ cần nhớ vệ sinh các dụng cụ bằng xà phòng, xả lại nhiều lần với nước ấm, cọ rửa để làm sạch, trụng nước sôi để diệt khuẩn, sau đó cất vào nơi cao ráo, sạch sẽ.

Cách hút mũi cho bé sơ sinh 1 tháng tuổi hay lớn hơn là không khó, miễn là ba mẹ nắm rõ cách làm và thực hiện đúng cách.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh bị nổi mẩn đỏ trên mặt và khắp người

Tã Huggies Skin Perfect với khả năng giảm đến 93% phân lỏng trên da bé (Nguồn: Huggies)

Cách hút mũi cho trẻ bằng ống hút

Bước 1: Nhỏ nước muối vào mũi bé và đợi vài phút

Đầu tiên, ba mẹ hãy đặt bé nằm xuống và để nghiêng đầu, sau đó nhỏ 1 - 2 giọt nước muối sinh lý vào mũi bé và chờ từ 2 - 3 phút. Nước muối sinh lý được sử dụng để làm lỏng các chất nhầy trong lỗ mũi của bé, giúp bước hút mũi diễn ra dễ dàng hơn.

Bước 2: Đặt ống hút vào lỗ mũi của bé

Bóp ống hút để đẩy hết không khí ra ngoài và đặt đầu ống hút và đường mũi của bé sao cho lỗ mũi bị bịt kín, sao đó thả tay để ống hút hết nước mũi ra ngoài. Chú ý mẹ không nên có hành động bắt ép nếu bé không hợp tác. Bên cạnh đó mẹ cần quan sát không được ống đâm quá sâu vào trong làm tổn thương bên trong.

Bước 3: Làm sạch ống hút sau mỗi lần hút

Trước khi hút dịch nhầy ở một bên mũi còn lại thì mẹ phải vệ sinh ống hút thật sạch từ bên trong bằng nước và làm sạch bên ngoài bằng khăn giấy. Mẹ có thể mua thêm ống hút để tiết kiệm thời gian.

Bước 4: Lặp lại các bước hút mũi khi cần

Mũi của bé có thể tiếp tục bị tắt sau khoảng 5  - 10 phút nên mẹ cần chú ý và lặp lại quá trình nếu cần thiết. 

>> Tham khảo thêm: Men vi sinh cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Cách hút mũi cho bé bằng máy

Bước 1: Lắp ống ngậm vào mũi trẻ

Ba mẹ có thể sử dụng loại ống ngậm dùng 1 lần hoặc lại tiệt trùng và tái sử dụng cho trẻ. Bố mẹ nên để trẻ nằm ngửa hoặc dựa trên vòng tay của mình.

Bước 2: Nhấn nút kích hoạt máy hút mũi bằng điện

Xem phản ứng của trẻ khi đặt ống ngậm vào mũi, sau đó từ từ bấm nút kích hoạt mà không dọa bé.

Bước 3: Thiết bị tự động dừng khi quá trình hút mũi hoàn thành

Khi hút mũi bằng máy, bố mẹ chỉ cần chờ từ 5-10 giây quá trình làm sạch diễn ra và máy sẽ tự động ngắt khi nhận thấy đã vệ sinh đủ và kết thúc.

Bước 4: Chuyển sang lỗ mũi còn lại với các bước tương tự

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh 3 ngày không ị có sao không? Cách xử lý

Những sai lầm khi hút mũi cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ

Các nguyên tắc khi vệ sinh mũi cho trẻ mẹ chớ quên:

Phải tham khảo ý kiến của bác sĩ

Không được tự ý hút mũi cho trẻ nếu như không tham khảo ý kiến hoặc không có chỉ định của bác sĩ. Thời điểm, tần suất hút mũi cũng phải nghe theo chỉ dẫn của bác sĩ chứ không lạm dụng.

Tuyệt đối không dùng miệng hút mũi cho bé

Nhiều mẹ lo rằng dụng cụ hút mũi có thể gây tổn thương cho bé nên trực tiếp dùng miệng để hút chất dịch ra ngoài. Tuy nhiên các bác sĩ lại cảnh báo rằng mẹ không nên áp dụng cách làm này để làm sạch mũi cho bé.

Những loại vi khuẩn có trong khoang miệng của mẹ có thể lây truyền trực tiếp sang cho bé. Cơ thể trẻ rất yếu ớt, các kháng thể tự nhiên của bé không đủ sức để chống chọi với các loại vi khuẩn này.

Không lạm dụng việc hút mũi

Theo các chuyên gia thì mẹ chỉ nên hút mũi cho trẻ từ 2 – 3 lần/ngày và không nên lạm dụng, nhất là nước rửa mũi, vì khi dùng quá thường xuyên có thể làm mỏng niêm mạc mũi sẽ ảnh hưởng đến chức năng thở, khứu giác của bé.

Bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh lưu ý rằng:

Mẹ chỉ sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi cho trẻ, tuyệt đối không dùng các loại thuốc nhỏ mũi khác để rửa mũi. Nước rửa mũi là nước muối sinh lý đã được tiệt khuẩn, nên dùng lọ nhỏ, tốt nhất sử dụng trong vòng 2 ngày sau khi mở nắp. Các lọ nước muối sinh lý để nhỏ mắt, mũi, tai phải là các lọ riêng, khác nhau, không được dùng chung mẹ nhé!

Không hút mũi cho trẻ vừa ăn no

Không hút mũi cho bé khi vừa ăn no xong vì dễ gây ói mửa. Thời gian hoàn hảo để hút mũi là sau khi ăn 30 phút hoặc lúc bé đang ngủ.

Nếu hút mũi cho bé trong 3 ngày nhưng không thấy đỡ thì mẹ nên cho trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa vì có thể trẻ bị các bệnh nặng hơn như viêm phổi, viêm phế quản…

>> Tham khảo: Bảng chiều cao cân nặng của trẻ

Không được dùng tay móc họng để trẻ ói ra đờm

Việc dùng tay móc họng trẻ có thể làm tổn thương vùng niêm mạc hầu vốn còn mỏng manh của trẻ, chưa kể đến việc tay của người lớn thường chứa một lượng lớn vi khuẩn gây hại. Việc thường xuyên móc họng còn làm tăng nguy cơ khiến trẻ bị trào ngược dạ dày.

Những sai lầm khi bố mẹ hút mũi cho bé (Nguồn: Sưu tầm)

Nên lưu ý điều gì khi hút mũi cho bé?

• Vệ sinh tay và dụng cụ, máy hút mũi: Trước khi thực hiện làm sạch thì bố mẹ phải chắc chắn tay và các dụng cụ chuẩn bị đưa vào mũi bé thật sạch.
• Thao tác nhẹ nhàng: Khi thao tác quá mạnh và nhanh sẽ gây ra tổn thương mũi của trẻ sơ sinh, đồng thời cũng dọa bé nếu ngay lần đầu tiên. Điều đó sẽ gây khó khăn cho bố mẹ cho những lần hút mũi tiếp theo.
• Vệ sinh mũi họng sau khi hút: Bố mẹ đừng quên vệ sinh 1 lần nữa cho bé bằng nước muối sinh lý sau khi hút mũi.
• Dừng lại kịp thời: Khi trẻ phản ứng quá mạnh thì nên dừng lại ngay để bố mẹ kịp thời ổn định tinh thần, trấn an bé. Nếu bé chỉ hắt hơi bình thường thì không cần lo lắng.

>> Tham khảo: Cách chăm sóc trẻ sơ sinh 0-6 tháng

Có nên thường xuyên hút mũi trẻ sơ sinh?

Trong bệnh viện, các nhân viên y tế sẽ sử dụng máy hút để hút đờm trong các trường hợp bị viêm phổi hay viêm tiểu phế quản. Với áp lực ổn định của máy, lực hút mạnh hơn có thể gây nên tình trạng tổn thương xuất huyết niêm mạc, chảy máu sau và trong khi hút đờm. Do đó, việc này phải được thực hiện bởi những nhân viên y tế có chuyên môn.

Đối với các trẻ không nhập viện, được chăm sóc tại nhà, có thể được chỉ định hút mũi bằng các dụng cụ hỗ trợ như dụng cụ hình chữ V, hút mũi bằng ống bơm. Các thao tác này chỉ được phép thực hiện khi đã có hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Tuy nhiên, các bác sĩ khuyên rằng không nên lạm dụng việc hút mũi cho trẻ vì nó có thể gây tổn thương rất nhiều cho niêm mạc mũi họng của trẻ.

Hút mũi cho bé không nên lạm dụng, nên dưới 3 lần 1 ngày và tùy mức độ nghẹt mũi nặng hay không (Nguồn: Sưu tầm)

Thậm chí, vệ sinh mũi cho trẻ sai cách có thể dẫn đến việc trẻ bị viêm tai, ứ dịch nặng dẫn đến xoang hoặc thậm chí nguy hiểm hơn là bị điếc.

Dụng cụ hút mũi cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ

Dụng cụ hút mũi giúp việc hút mũi cho bé trở nên hiệu quả hơn rất nhiều, hơn hết là đảm bảo vệ sinh cho bé. Để chọn được sản phẩm chất lượng, an toàn cho bé, bố mẹ có thể tham khảo một số tiêu chí sau đây:

Chọn loại có đầu hút bằng chất liệu mềm mại

Khoang mũi là nơi tập trung nhiều mạch máu và khoang mũi của trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ thì lại càng nhạy cảm hơn. Vậy nên để hạn chế tối đa tổn thương niêm mạc khoang mũi của bé, bố mẹ nên chọn dụng cụ có đầu hút làm bằng chất liệu mềm mại chẳng hạn như silicon. Ngoài ra, chất liệu của các bộ phận khác cũng làm bằng chất liệu nhựa cao cấp, không chứa BPA (một hợp chất hữu cơ tổng hợp để chế tạo đồ nhựa cứng) để đảm bảo an toàn cho bé cũng như người thực hiện.

Bên cạnh đó, bố mẹ cũng nên lưu ý đến hình dạng của dụng cụ hút, tránh mua những sản phẩm có đầu ống hút vát nhọn, góc cạnh khi chưa quen sử dụng máy hút mũi cho trẻ.

Thiết kế đơn giản và dễ dàng vệ sinh

Việc đảm bảo vệ sinh trong quá trình dùng dụng cụ hút mũi là hết sức quan trọng. Vì thế, bố mẹ cũng cần chú ý đến việc liệu thiết bị hút mũi có dễ dàng tháo lắp để vệ sinh hay không.

Bên cạnh đó, phương pháp vệ sinh đối với sản phẩm cũng cần được quan tâm. Ví dụ như có những sản phẩm chỉ có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn và không thể dùng cách đun sôi hay bỏ vào lò vi sóng để diệt khuẩn.

>> Tham khảo: Cách để phòng chống dịch cúm cho trẻ tại nhà

Chọn dụng cụ hút mũi thủ công hay bằng điện

Hiện nay, dụng cụ hút mũi cho trẻ nhỏ thường được chia làm 2 loại chính gồm có dụng cụ hút mũi chạy điện và thủ công.

• Dụng cụ hút mũi chạy điện: Sản phẩm máy hút mũi chạy bằng điện sẽ cho lực hút mạnh hơn giúp thao tác hút mũi nhanh chóng hiệu suất hơn. Tuy nhiên, nếu sử dụng máy chạy bằng điện thì có thể sẽ phát ra tiếng ồn, điều này có thể làm cho bé sợ. Vì thể loại máy này sẽ phù hợp hơn đối với các bé đã quen với việc được hút mũi.
• Dụng cụ hút mũi thủ công: Loại sản phẩm này có cấu tạo khá đơn giản bao gồm 2 đầu: 1 đầu hút đặt vào mũi bé và đầu còn lại dùng miệng để hút. Ưu điểm của sản phẩm hút mũi bằng miệng chính là bố mẹ có thể vừa quan sát vừa điều chỉnh lực hút phù hợp với trẻ.

Các dụng cụ hút mũi cho trẻ (Nguồn: Sưu tầm)

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều thương hiệu kinh doanh dụng cụ hút mũi cho trẻ sơ sinh. Một số hãng máy hút mũi khá nổi tiếng như máy hút mũi Bebe Confort có xuất xứ từ Pháp, máy hút mũi Farlin, Kuku có xuất xứ từ Đài Loan, hay máy hút mũi Nuk, Chicco, Richell, Pigeon,…

Đây đều là các thương hiệu kinh doanh dụng cụ hút mũi cho trẻ nổi tiếng về chất lượng và sự an toàn. Bố mẹ có thể dựa vào nhu cầu, sở thích cá nhân và điều kiện kinh tế của gia đình mà lựa chọn sản phẩm phù hợp.

Một số biện pháp hút mũi khác cho trẻ

Xông hơi

Xông hơi giúp làm lỏng các chất nhầy trong mũi, làm dịu tác động của bệnh nghẹt mũi giúp trẻ thở thông thoáng hơn. Đây là một biện pháp tuyệt vời để loại bỏ các độc tố trong cơ thể, giúp bé khỏe mạnh hơn, mẹ và bé cũng có thể cùng nhau thư giãn.

Máy tạo ẩm

Mẹ hãy thử kết hợp máy hút ẩm và một vài giọt tinh dầu vừa giúp trẻ dễ thở hơn vừa giúp làn da của bé không bị khô rát. Mẹ có thể đặt máy hút ẩm trong phòng ngủ của trẻ, việc này có thể gia tăng chất lượng chất ngủ của trẻ nữa đấy.

Điều chỉnh tư thế ngủ

Mẹ nên nâng đầu của trẻ lên cao một chút khi ngủ để làm dịu chứng nghẹt mũi, giúp dỗ trẻ ngủ ngon và ngủ sâu mà không thức giấc nửa chừng vì khó thở.

Massage ngực cho bé

Ba mẹ có thể hỗ trợ bé thở thông thoáng hơn bằng cách massage ngực cho bé bằng kem dưỡng ẩm hoặc các loại tinh dầu an toàn cho trẻ sơ sinh như tinh dầu hoa cúc, bạch đàn, hoa oải hương,...

>> Tham khảo thêm: Kinh nghiệm chọn sữa tắm cho trẻ sơ sinh

Các câu hỏi thường gặp về cách hút mũi cho bé

Có nên dùng máy hút mũi cho bé không?

Trong trường hợp trẻ chỉ bị sổ mũi nhẹ bên trong thì không cần thiết. Khi nào dịch mũi của bé đặc và ứ đọng, gây cản trở cho việc hô hấp, khó thở thì bố mẹ có thể cân nhắc dùng máy hút mãi. Tuy nhiên, khi dùng máy hút phải áp chế lựa hút vừa phải ở những lần đầu tiên, và tùy thuộc vào tháng tuổi của trẻ. Máy hút mũi sẽ tạo ra tiếng ồn, cho nên sẽ dễ dọa đến bé khi bé chưa quen.

Có cách hút mũi cho trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi không?

Câu trả lời là có! Đối với trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi, bố mẹ có thể tham khảo cách hút mũi cho trẻ bằng 3 cách:

• Hút mũi bằng ống hút
• Hút mũi bằng dụng cụ ống bơm
• Hút mũi bằng dụng cụ chữ U

Hy vọng bài viết trên đã giúp các mẹ biết cách hút mũi cho bé sao cho đúng cách. Để tìm hiểu thêm các thông tin khác, mẹ có thể tham khảo tại chuyên mục Chăm sóc bé hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia của Huggies. 

>> Nguồn tham khảo:

• https://www.webmd.com/baby/how-to-clean-your-babys-nose
• https://www.healthline.com/health/baby/cleaning-babys-nose